SAFRA KESESİ TAŞLARI, ÇAMURU VE POLİPLERİ

Safra kesesinin görevi, karaciğerin ürettiği safra sıvısını depolamaktır. Yemek yenmesiyle safra kesesi kasılarak içindeki safrayı bağırsağa boşaltır ve böylelikle yağlar küçük damlacıklara ayrılarak emilir aynı zamanda yağda eriyen vitaminlerin de emilimi sağlanır. Safra kesesindeki safrada çözünmüş olarak bulunan bilirubin (alyuvarların yıkım ürünü olan ve safranın rengini veren madde), safra tuzları, lesitin ve kolesterolün çökelti oluşturup katılaşmasıyla safra kesesinde taşlar oluşur. Taş şeklini almadan önceki çökelti hali ise safra çamuru olarak adlandırılır.

”Safra kesesinde taş olan her 4 insandan 3’ü hayatı boyunca taştan kaynaklı sorun yaşamaz.”

Toplumun ortalama yüzde 10’unda safra kesesi taşı mevcuttur.. Bu oran 65 yaş üstünde %35’ e kadar çıkar. Daha önce hiçbir şikayet yapmamış olan bir taşın tesadüfen ultrasonografide saptanmasından sonra vücutta ciddi sorunlara yol açması nadir bir durumdur. Saptandıktan sonraki yıllar içinde ancak yüzde 15-20 hastada bir şikayete yol açar. Şikayet genellikle karın ağrısıdır. Kolik tarzda ağrı olarak nitelendirilen bu ağrının mekanizması; yağlı bir yemekten sonra safra kesesinin kendini boşaltmak için kasılmasına rağmen taşın çıkış kanalını tıkaması nedeniyle kesenin boşalamayıp içindeki basıncın artmasına bağlıdır. Ağrı karnın sağ üst bölgesinde olup sıklıkla sırta vurur. Bazen bulantı ve kusma ağrıya eşlik eder. Ağrının süresi genellikle yarım saat ile 6 saat arasındadır. Ağrı dışında hastalarda bir diğer çok görülen şikayet de midede şişkinlik hissi ve hazımsızlıktır.

Bir kez şikayet başlayan hastalarda taşa bağlı daha ciddi sorunlar olarak nitelendirdiğimiz; safra kesesi ya da pankreas iltihabı veya taşın kanala düşmesiyle oluşan sarılık ve safra kanalı iltihabı riski de artmaya başlar. Daha önce hiçbir şikayete yol açmamış safra kesesi taşlarının hastada hafif şikayetler ile ilk uyarıları vermeden direkt olarak ciddi sorunlardan birine yol açması %1 gibi az bir orandadır.

Safra Kesesi Taşı Kimlerde Daha Sık Görülür?

Kadınlarda erkeklere göre safra kesesinde taş oluşması 2 kat daha fazladır. 40 yaş üstü olanlarda, şişmanlık, diyabet, genetik faktörler (ailesinde safra taşı olanlar),çok hızlı kilo verenler, östrojen hormonu kullananlar, hamileler, chron hastaları, siroz hastaları, hemolitik anemisi olanlarda risk artar.

Safra Kesemizde Taş Oluşumunu Önleyebilir miyiz?

Düzenli 3 öğün yemekle safra kesesinin boşalması sağlanmalı, zeytin yağı ağırlıklı beslenmeli, düzenli egzersiz yapılmalı. Haftada 100 gram fındık veya fıstık tüketenlerde, günde birkaç fincan kahve ve C vitamini takviyesi alanlarda safra kesesi taşı gelişme olasılığının azaldığı gösterilmiş.

Safra Taşında Kimlere Ameliyat Önerilmektedir?

Sık ağrı gibi şikayetlere yol açan yada safra kesesinde iltihap, pankreas iltihabı, sarılık gibi ciddi sorunlar olarak nitelendirdiğimiz durumlara yol açmış taşlara ameliyat önermekteyiz. Daha önce hiç şikayete yol açmamış ve tesadüfen saptanmış olan safra taşları olan hasta olası şikayetler açısından bilinçlendirilerek ameliyat edilmeden gözlenebilir. Bu durumun istisnaları; radyolojik görüntülemede safra kesesi kanseri şüphesi bulunması (porselen kese) veya safra kesesi taşı olan birinin aynı zamanda hemolitik anemi dediğimiz bir çeşit kan yıkımı hastalığı olmasıdır. Safra kesesi taşının kesede kansere yol açma riski 5 yılda %0.3 tür. Bu risk özellikle 3 cm den büyük taşlarda veya safra kesesinin taşla dolu olmasında artmaktadır. Bu yüzden 3 cm den büyük taşı olan kişilere de cerrahi önerilebilmektedir.

Safra Kesesi Polipleri

Safra kesesi polipleri toplumun ortalama %5’inde görülür. Safra kesesinin mukoza dediğimiz iç yüzeyinden gelişen milimetre ile santimetre arasındaki boylardaki tomurcuklara polip denilmektedir. Poliplerin kendi aralarında 5 tipi vardır ve sadece adenomatöz tipte polipler kanser yapma riskine sahiptir. Neyse ki poliplerin ancak %5’i adenomatöz tiptedir. Adenomatöz tipte bir polip 1 cm den küçük ise kanserleşme riski %6 iken, 1 cm den büyük adenomatöz poliplerde kanser gelişme oranı %37 olarak saptanmış. Demek oluyor ki polibin tipinin adenomatöz tipte olması ve çapının 1 cm üzerinde olması safra kesesi kanseri için önemli bir risk faktörü.

Safra Kesesi Poliplerinde Kimlere Ameliyat Önermektedir?

1 cm den büyük poliplerde şikayet yapsın ya da yapmasın ameliyat öneriyoruz, 1 cm den küçük poliplerde ciddi şikayet var ise ve şikayetin polipten kaynaklandığını düşünüyorsak ameliyat öneriyoruz ancak şikayet yok ise takip öneriyoruz. Yine 1 cm den küçük olup şikayet olmasa da takiplerde büyüyen veya safra kesesi taşı ile birlikte olan poliplerde yine ameliyat önermekteyiz.